Enkoprezi (İng. Enkopresis) tıbbi bir nedene bağlı olmadan 4 yaşını geçmiş çocuğun istemli ya da istemsiz bir şekilde dışkısını tutamaması, kontrol edemeyerek uygunsuz bir yere veya üzerine yapması, bir yere sürmesi veya saklaması gibi belirtilerle kendini gösteren bozukluktur. Çocuğun ‘enkoprezi’ tanısını alabilmesi için dört yaşını doldurmuş ve en az 3 ay süreyle, ayda en az 1 kez kaka kaçırıyor olması gerekmektedir. Organik bir nedene bağlı olmayan kaka kaçırmalar psikolojik/psikiyatrik olarak kabul edilir.
Enkoprezi Nedenleri
Dışkısını tutamayan çocuklar genelde yaşlarından daha küçükmüş gibi görünürler ve öyle davranırlar. Ebeveynlerine bakıldığında onların da çocuklarına karşı algıları çocuklarının daha küçük yaşta oldukları yönündedir. Aşırı disiplin uygulamaları ile tuvalet eğitimi, kardeş kıskançlığı, annenin çocuğu ile inatlaşması sonucu oluşan saldırganlık duygusunun içe atılması ve bu saldırganlığa karşı öç alma, içe atılanların duygusal boşalımı gibi belli başlı sebepleri vardır. Annenin temizliğe aşırı önem vermesi, titiz olması, çocuğun tek başına bir şeyler başarabilmesine izin verilmemesi, çocuk ile ebeveynlerin aynı odada yatması, çocuğa bebekmiş gibi davranılması diğer sebeplerdir.
Psikoterapi
Öncelikle ebeveynlerin çocukları ile sağlıklı bir ilişki ve iletişim kurmaları sağlanır. Bunun en önemli anahtarı da tutarlı davranışlar, düzenli bir yaşam ve kararlı bir şekilde uygulanan tuvalet kazanımı çalışmalarıdır. Çocuğun ailede yaşanan gerginlik durumlarını anlamlandırabilmesi ve bu gerginlik durumlarından dolayı kendisini suçlu hissetmemesi önemlidir. Annenin çocuğu ile inatlaşmadan sabırlı ve karalı bir şekilde, aşırı disiplinden uzak ve cezalandırıcı olmayan tutumlar göstermesi gereklidir. Çocuk ile ebeveynlerin bebeklik dönemini çağrıştıran öpüşme, sarılma, aynı odada/yatakta yatma gibi etkileşimlerinde düzenlemeler yapılır. Son olarak bu durumda olan çocukların utandırılmaması, eleştirilmemesi ve suçlanmaması gerekmektedir. Dışkı kaçırma problemi olan bir çocuğun çocuk psikoloğundan profesyonel yardım alması ve bu süreci psikoloğun yürütmesi gereklidir.