Erich Fromm, psikanaliz ekolünün meşhur figürlerinden biridir. Frankfurt’ta 1900 tarihinde doğmuştur. Tutucu bir Yahudi ailenin tek çocuğu olan Fromm, gençlik senelerini iki farklı dünyanın arasında geçirmiştir: Aile çevresi olan tutucu Yahudi dünyası ve kimi zaman çeşitli ayrımcılıklara maruz kaldığı diğer sosyal çevresi. Gençliğinde aldığı Eski Ahit eğitimleri, ileriki düşüncelerinde de önemli rol oynayacaktır. Kendi ebeveynlerini ve hatta kendi çocukluğunu tanımlarken “nevrotik” ifadesini kullanmaktadır Fromm.
Savaş Etkisi
İnsan davranışlarını incelemeye meyilli olmasını da çocukluğunda yaşadığı bu deneyimlere bağlamaktadır. Gençliğini etkileyen en önemli olaylardan biri de -bu çağda yaşayan bütün fertler gibi- Birinci Dünya Savaşı olmuştur. “İnsanlar neden savaşıyor?” sorusunu kişisel bir saplantı haline getirmiştir. Nitekim, hayatı boyunca barış ve uluslararası uzlaşımın en önemli savunucularından biri olacaktır. Bu saplantı aynı zamanda onun kitlesel davranış ve kitle psikolojisi konularına olan ilgisini de pekiştirecektir.
Psikanaliz ile Tanışma
Savaş sonrasında sosyalist düşünceleri benimsemiş olan Erich Fromm, buna karşın siyasal partiye katılmak yerine eğitim hayatını sürdürmeyi tercih etmiştir. Toplum bilim ve psikanaliz alanlarında eğitim alan Fromm, doktorasını 1925 tarihinde Heidelberg Üniversitesinde tamamlamıştır. Bunun ardından Sigmund Freud’un düşüncesiyle tanışmış ve fazlasıyla etkilenmiş, Almanya’nın farklı şehirlerindeki Psikanaliz Enstitülerinde eğitim almaya başlamıştır. Kendisi şahsi olarak Freud ile hiç tanışmamış olsa da burada eğitim aldığı kişiler katı Freud taraftarlarıdır. 1930 yılında arkadaşlarıyla Frankfurt’ta yeni bir psikanaliz enstitüsü kuran Fromm, burada geçirdiği sekiz senenin ardından Nazi baskıları sebebiyle Almanya’dan ayrılmak zorunda kalacaktır. ABD’ye göç edip burada açtığı özel muayenehanede çalışmaya başlamıştır. Amerika’da çeşitli Psikanaliz enstitülerine katılan Erich Fromm, burada birçok evlilik de yaşamıştır. 1946 yılında Harry Stack Sullivan’ın da içinde bulunduğu bir ekiple birlikte William Alanson White Psikiyatri, Psikoloji ve Psikanaliz Enstitüsünün kurucuları arasında yer almıştır. 1980 yılında sekseninci doğum gününe ulaşamadan vefat etmiştir.
Erich Fromm, özellikle kişiliğin biçimlenişinde toplumsal yapıların ve ideolojilerin oynadığı rol üzerine eğilmesi ile ön plana çıkmıştır. 1941 yılında yayınladığı ilk ve en önemli eseri olan “özgürlükten kaçış” isimli kitapta bu konuyu; ekonomik, politik, sosyolojik, tarihsel ve hatta antropolojik detaylarıyla ele alma girişiminde bulunmuştur. Bu açıdan diğer kuramlar ve kuramcılar arasındaki özgün konumuyla dikkat çekmektedir. Sahip olduğu şüpheci kişilik herhangi bir ideoloji veya düşünceye bağlanmasına izin vermemiş, bu sebeple özgün bir kuram oluşturmasına imkân sağlamıştır.
Enes Bahadır Kömürcü
Kaynaklar
- Yazgan İnanç, B., Yerlikaya, E. E. (2017) Kişilik Kuramları. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- Fromm, E. (1962). Beyond the chains of illusion: My encounter with Marx and Freud. New York: Simon and Shuster.
- Funk, R. (1999). Erich Fromm: His life and ideas. New York: Continuum.