Ebeveynler özel çocuklarının olduğunu öğrendiklerinde genellikle ilk yaşadıkları şey şok ve çaresizlik gibi duygulardır. Zamanla bu duygular yerini çökkünlük, aşırı üzüntü gibi duygulara ve çevrenin onlara acıyarak veya suçlayarak baktığı düşüncelerine bırakır. Özel çocuk anne-babası bazen çocuğu kadar eğitime veya yardıma ihtiyaç duyabilmektedir. Yapılan araştırmalar özellikle annenin çocuğun durumundan dolayı kendini suçlama durumunun rollere, duygusal tepki verebilmeye ve genel fonksiyona etkide bulunduğu ve çocuğun durumundan dolayı yakın çevrenin kendisinden uzaklaşacağını düşünen annelerin rollerinin ve genel fonksiyonunun aile işlevlerine etkide bulunduğunu göstermiştir. Buna göre özel çocuk anne-babaları problem çözmede yetersizlik, çocuklarının davranışlarını kontrol etmede güçlük, yanlış iletişim kurma ve bazı hallerde aşırı duygusal tepki verme gibi özellikler sergileyebilmektedir.
Her Çocuk Çocuktur
Özel kardeşi olan çocukların da hem duygusal/ruhsal hem de fiziksel ihtiyaçlarının bulunduğu düşünüldüğünde özel çocuğun merkezinde şekillenen aile yaşamı, diğer kardeşi farklı bir pozisyona getirebilmektedir. Ayrıca özel kardeşi olan çocuğa yüklenen roller de olabilmektedir. Bu roller, kendi sorumluluğu yanında bazen kardeşinin sorumluluğunu alması, aynı zamanda derslerinde de başarılı olması, duygusal ihtiyaçlarını tek başına gidermesi ve zorlandığı durumları ebeveyn desteği almadan baş edebilmesi beklenebilmektedir. Ebeveynlerinin gözünde özel kardeşine göre sağlıklı olması başka bir şeye ihtiyacı olmadığı düşüncesini doğurabilir. Fakat sağlıklı kardeş de en az özel kardeşi kadar “çocuk” olma hakkına sahiptir.
Yapılan araştırmalardaki bulgulara da bakıldığında anne-babaların evdeki rollerini değiştirdikleri, özel çocukları için harcadıkları zamanı ve ilgiyi diğer çocuklarına gösteremedikleri gözlenmiştir. Ebeveynlerin özel çocukları için olumsuz durumlarda olumlu ifadeler kullandıkları, diğer çocuklarının ise istenmeyen davranışlarını olumsuz kelimelerle ifade ettikleri gözlenmiştir. Bazı örneklerde “diğer çocuk” hiçbir neden olmadan aile dinamiğinin dışına itilebilmektedir. Sonuçta bu durum çocuğun “sevilmiyorum” veya “değersizim” düşüncelerine katkıda bulunabilmektedir.
Özel çocuk kendisine farklı davranıldığını hissettiğinde kardeşinin/abisinin/ablasının durumundan kendisini sorumlu tutabilir. Ebeveynlerin tutumu çocukta suçluluk duygusunu geliştirebilir. Ayrıca özel kardeşe gösterilen ilgi, diğer çocukta kıskanma ve nefret duygularını körükleyebilmektedir. Çocuk bazen ilgi arayışı için istenmeyen davranışlar gösterebilir.
Üstesinden Gelebilmek
İlgi, şefkatle yaklaşım, yeterli iletişim ve etkileşim evde sürekli bakıma ihtiyacı olan bir çocuğun ihtiyacı olabileceği gibi “diğer çocuk/çocukların” da ihtiyacı olabilmektedir. İlgileri olabilmekte, bu ilgileri fark edildiğinde ve onunla bu ilgileri konuşulduğunda olumsuz duyguları yönetebilme becerileri artabilmektedir. Yaşına göre yaşadığı zorluklar karşısında yalnız kalan çocuklar, bu zorluklarla baş etmek için farklı yollar deneyebilirler. Ebeveynin bu zorluklar karşısında diğer çocuklarına da göstereceği dengeli ve tutarlı tutum, çocuğun hayatının ilerleyen yıllarında yaşayabileceği zorlukların önüne geçebilmektedir.