Künye
- Tür: Romantik, Komedi-Drama
- Gösterime Giriş Tarihi: 25 Şubat 1936
- Yönetmen: Charlie Chaplin
- Ülke: ABD
Modern Zamanlar, 1929 yılında tüm dünyada baş gösteren küresel ekonomik kriz döneminin atmosferini tüm çıplaklığıyla yansıtan bir Charlie Chaplin eseridir. Filmin yapımcısı, senaryo yazarı, yönetmeni ve başrol oyuncusu Charlie Chaplin’dir. İçerik bakımından sessiz ve siyah-beyaz bir yapıya sahiptir. Modern Zamanlar’ın diğer başrol oyuncusu ise Paulette Goddard (Kimsesiz Sokak Çocuğu)’dur.
Filmin Konusu
Film, döneminin ekonomik buhranını sosyal ve toplumsal açıdan gözler önüne sermektedir. Postmodern zamanlarda yaşayan kuşakların daha yakından tanıyacakları “1984” romanındaki “Big Brother”ı çağrıştıran yönetici/patron, bir görüntü ekranı aracılığıyla bütün işletmesini kontrol etmektedir. Charlie Chaplin toplumu ilgilendiren, dönüştüren ve özellikle insanların acı çekmesine sebebiyet veren olayları birçok filminde toplumcu bir bakış açısıyla yansıtmaya çalışmıştır. Modern Zamanlar fabrika, hastane ve hapishane döngüsü arasında sıkışıp kalmış modern insanı anlamak açısından Şarlo tiplemesi aracılığıyla sert bir sistem eleştirisi niteliğini taşımaktadır. Film, döneminin sosyal ve ekonomik konumu üzerine gerçekçi yorumlar getirir. Hikayede, ekonomik bunalımın etkisindeki ABD anlatılmaktadır. Araştırma konusunun kavramsal çerçevesini oluşturan: İktidar, gözetim, işçi ve üretim ilişkilerini içinde barındıran bu yapıt, inceleme açısından güzel bir film örneğidir. Sanayileşmenin getirdiği kitlesel üretim süreçleri ve gözetim bağlamında eleştirel olarak ele alınıp incelenmiştir. Dönemin çalışma ilişkileri, emeğin yabancılaşması hicvedilerek, kapitalist ve modernist sistemin eleştirisi yapılmaktadır.
“Fabrika İşçisi” Chaplin
Charlie Chaplin, seri üretim bandında kendisini sürekli tekrarlayan, vida sıkma işini yapan bir fabrika işçisidir. Ayakları 45 derecelik açıyla kıvrılıyor, kalçası havaya kalkık, kolları iki yanında sallanıyor ve gözlerini kocaman açıyor sadece gerekli olduğunda kırpıyordu. Bakışlarında, hareketlerinde, hikayelerindeki toplumsal kurallara riayet eden insanlarla etkileşimlerinde, insanlığın çarpık bir tasvirini yaratmıştır. Modern Zamanlar’daki Şarlo karakteri diken üzerinde yaşayan, kıpır kıpır, makinenin süregelen elementlerine, polis, hapishane gardiyanları veya fabrika çalışanlarına toslayıp duran bir adamdır.
Filmin Analizi
Saat ilerliyor, zaman geçiyor… Akrep ve yelkovan 06:00’ı gösteriyordu. Sahne, mesai saatinin başladığını belirten düdük sesiyle başlar ve ilk karede bir koyun sürüsü metaforu görünür. Bu koyun sürüsünün içinde göze çarpan tek siyah koyun düzene karşıdır, ancak sürüklenmekten kendini alıkoyamaması sürü psikolojisinin modern zamanların bir getirisi olduğunun göstergesidir. Bu sürü, diğer karede yerini metrodan çıkan mavi yakalılara bırakır. Fabrikadaki işlerine yetişmeye çalışan mavi yakalıların, bir koyun sürüsü metaforuyla nasıl birer sistem kölesi haline getirildikleri, Chaplin’in canlandırdığı işçi karakteri üzerinden anlatılmaktadır. Fabrika çalışanları; sorgusuz sualsiz birbirini takip eden bir bilinçsizlik düzeyinde sürüler halinde yaşayan koyunlara eşdeğer düzeyde gösterilmektedir. Bu sahne, Solomon Asch ve Muzaffer Sherif’in sosyal normlar üzerine yaptığı çalışmaları çağrıştırabilir. İnsanı anlamak için makine metaforu kullanılmasının yanı sıra makinelerin geliştirilmesinde insan bedeninin örnek alınması sık rastlanan bir durumdur. Marksist çizgiden giderek makinelerin çarklarıyla çalışan insanın, o çarklardan biri haline geldiği vurgulanmaktadır. Yaptığı işe yabancılaşan ve içselleştiremeyen insanın dramı yansıtılmaktadır. İnsanlığın makineler aracılığıyla koştuğu “mutluluk yolunda” sorunlar, yine makinelerden kaynaklanmakta gibidir. Bir yandan makinelerin yol açtığı refah, gelişme, iş yapılış biçimindeki kolaylıklar terk edilemeyecek bir fayda alanı üretmektedir. Öte yandan ise yabancılaşma, otomasyon, stres, zaman baskısı gibi olumsuz etkileri beraberinde getirmiştir.