Öfke, doğuştan gelen ve yaşamımızın ilk yıllarında gelişen; çocuk, ergen ya da yetişkin bireylerin günlük yaşamı içerisinde çok sık meydana gelen doyurulmamış isteklere, istenmeyen sonuçlara ve karşılanmayan beklentilere karşı verilen doğal bir duygudur. Her duygu gibi öfkenin de hissedilmesi gayet doğaldır. Öfke, yalnızca bir ırka ya da kültüre bağlı bir duygu değildir; evrenseldir. Dünya üzerinde tüm insanlarda ve hayvanlarda görülebilir. Ancak bireylerde bu duygu farklı şiddetlerde meydana gelebilir. Bazı kişilerin öfkelenme eşiği çok yüksektir, kolay kolay öfkelenmezler fakat bazıları ise çok çabuk öfkelenebilir.
Öfkenin Nedenleri
Öfke duygusu aslında, incindiğimizi, haksızlığa uğradığımızı, ihtiyaçlarımızın ya da isteklerimizin karşılanmadığını, engellendiğimizi, duygusal bir sorunumuzu gözardı ettiğimizi, ilişkilerde çok fazla fedakarlık ettiğimizi, başa çıkabileceğimizden çok sorumluluk yüklendiğimizi, hayal kırıklığına uğradığımızı, sınırlarımızın ihlal edildiğini ya da tehdit algıladığımızı gösteren önemli bir sinyaldir. Bu nedenle, öfkenin sağlıklı bir şekilde yaşanıp ifade edilebilmesi için, öfkelendiğimiz zaman durup, öfkenin kabul edilmesi, altında yatan gerçek sebeplerin anlaşılması ve ifade şeklinin kontrol altına alınması önemlidir.
Öfkelendiğimizde tıpkı bir tabloya çok yakından bakıyormuş gibi o andaki olayların gerçekçi ve asıl boyutlarını göremeyecek hale geliyoruz. Biraz daha sakinleşip duygumuzu kabullendikten sonra ise o ana biraz daha uzaktan mantıklı bir şekilde bakabilir duruma geliyoruz. Böylece yaşadığımız durumu daha gerçekçi değerlendirerek doğru tepkiler verme imkanı buluyoruz.
Öfkeni İfade Et
Peki öfkemiz bu kadar doğal bir duyguyken nasıl oluyor da hayatımızda problemlere veya tedirginliklere yol açıyor? Çünkü öfkemizi ifade ediş biçimimiz öfkemizin şiddetinden daha önemli bir role sahiptir. Öfkeyi ifade ediş biçimimiz çok önemlidir. Çünkü öfkeyi ifade ediş tarzıyla yorumlanmakta ve ifade ediliş biçimindeki yanlışlar yüzünden sorun yaşanmaktadır. Öfkeyi anlatış biçimimiz kontrolden çıkıp yıkıcı bir hal aldığında kişiler okul, iş, aile ve arkadaşlık ilişkilerinde problemler yaşamaya başlarlar.
Aslında yaşadığımız öfkenin altında üzüntü, korku, çaresizlik gibi farklı duygular da olabilir. Çünkü öfke ikincil bir duygudur. Öfke hissettiğimizde ilk yapmamız gereken sakinleşmek, içimizden neler geçtiğine bakmak, hangi hislerimizin ve düşüncelerimizin öfkeye yol açtığını fark etmeye çalışmaktır.
Öfkelendiğimizde doğru olmayan tepkilerden bahsedecek olursak; kişinin öfkeliyken hissettiklerini saldırgan şekilde, yüksek sesle ve fiziksel şiddet uygulayarak dışa yansıtmasından bahsedebiliriz. Bu doğru olmayan tepkiler yalnızca saldırgan davranışlar olmak zorunda değildir. Kişiler öfkeliyken hissettiklerini pasif bir şekilde de yansıtabilirler.
Öfke Kontrolü
Öfke duygumuzu yönetebilmek istiyorsak tavrımız bahsettiğimiz uygun olmayan ifadelerden olmamalı. Öfke duygunuz yoğun ise karşınızdaki kişi ile konuşmadan önce şu yolları izleyebilirsiniz:
- Olumlu iç konuşmalara (düşüncelere) odaklanma
- Nefes egzersizleri yapma veya derin nefes alma
- Bulunulan ortamı değiştirme
Öfke duygusu yaşanma anında olumlu iç konuşmaların önemi çok büyüktür. Olumsuz iç konuşmalar öfke yoğunluğunu arttırırken olumlu iç konuşmalar öfke duygusunun yoğunluğunu azaltır ve kişinin sakinleşerek olumlu tepkiler verme olasılığını arttırır.
Sena Şengül | Psikolog
Kaynaklar
- Gökmen, G., “Öfke Nedir ve Öfke Nasıl Yönetilir?”. 18 Eylül 2019 tarihinde https://www.bilgikilavuzu.com/ofke-nedir-ve-ofke-nasil-yonetilir/ adresinden erişildi.
- Gümüş, G., 2016. “Öfke Nedir? Neden Öfkeleniyoruz?”. 18 Eylül 2019 tarihinde http://www.pisikonet.com/Yazilarimiz-ofke-nedir-?-neden-ofkeleniyoruz?-126.html adresinden erişildi.
- Dereköy, N., H., “Öfke nedir? Öfke kontrolü nasıl yapılır?”. 18 Eylül 2019 tarihinde https://www.medikalakademi.com.tr/ofke-nedir-ofke-kontrolu-nasil-yapilir/ adresinden erişildi.
- Anonim yazı, 2019. “Öfke nedir ve neden öfkeleniriz?”. 18 Eylül 2019 tarihinde https://www.e-psikiyatri.com/ofke-nedir-ve-neden-ofkeleniriz adresinden erişildi.